Op de bouwplaats van kathedralen, kastelen, kerken, paleizen en andere stenen gebouwen werd er al gewerkt in "lodges": de werkplaats van de steenhouwer, die van bouwwerk naar bouwwerk trok. Deze "lodges" gelden als voorbeeld voor de moderne loge: de werkplaats waar de Vrijmetselaar, de spirituele bouwvakker tegenwoordig zijn "werk" doet. In de loge wordt getracht, door gebruik te maken van inwijdingen, bij alle aanwezigen een bewustwordingsproces op gang te brengen of aan te moedigen. De Vrijmetselarij is een methode om mensen zich bewust te laten worden van hun persoonlijke levenspad en de zingeving daarvan.

De mens wordt gezien als een ruwe steen. Door aan zichzelf te werken (zijn ruwe steen te bewerken) zal hij zich kunnen vormen tot een zuivere kubieke steen, een goede bijdrage aan het bouwen van een betere mensheid. De vrijmetselaar werkt aan zichzelf. Hij doet zelfkennis op door zijn eigen levensbeschouwing, meningen en gedachten te toetsen aan die van anderen. Zo komt hij stap voor stap dichter bij het doorgronden van de quintessens van het bestaan: de zin van ons leven.

Vrijmetselarij stimuleert mensen bewust denkend in het leven te staan. Dat doel is niet uniek, maar de manier waarop dat doel wordt nagestreefd is dat wel; er wordt gebruik gemaakt van symbolen en rituelen.